Help mijn papegaai bijt, of toch niet?

Hoe kunnen we helpen?

Als wij vanuit de SVP op huisbezoek gaan, komt het voor dat de eigenaar razendsnel in de verste hoek van de kamer zijn toevlucht zoekt wanneer wij de kooi van zijn gaai open gaan doen. “Ja, want hij bijt en hij vliegt me aan!” Toch is dat (tot nu toe …) bij ons nog nooit gebeurd. Zelfs niet bij zo’n notoire bijter. Sterker nog, meestal zit de vogel na een poosje – gewiekt en al – op onze hand of een opstapstok. Hoe zit het dan eigenlijk met dat bijten van een papegaai?

 

De snavel is in de vrije natuur voor de papegaai géén wapen. Nee, het is een instrument waarmee hij zijn eten kan verorberen, waarmee hij kan voelen of zijn zitplaats stevig genoeg is voor hem, waarmee hij heel voorzichtig hulsjes bij een andere papegaai kan weghalen, waarmee hij zichzelf lekker kan poetsen, enz.enz.. Dus nadrukkelijk geen wapen. Bijten is dan ook aangeleerd gedrag, geen natuurlijk gedrag. Het is belangrijk om dat in gedachten te houden. Op het moment dat je papegaai bijt, is het hem dus aangeleerd. En dat betekent … dat hij het ook weer kan afleren. Maar ook dat je kunt voorkomen dat hij het gaat doen. Er is dus áltijd hoop bij een bijtende papegaai!
Een jonge papegaai kent de wereld nog niet. Hij wil alles onderzoeken en uitvinden hoe iets eruitziet, klinkt, ruikt, voelt. Daar heeft hij onder andere zijn snavel voor nodig. Hij zal aan zijn kooi, aan een nieuw snackje, aan een mensenhand, aan een tak, willen voelen om te ontdekken wat het is en wat hij ermee kan. Maar wat gebeurt er nu vaak als een papegaai wil voelen aan een mensenhand? Die wordt snel teruggetrokken, vaak nog met een harde kreet (“Help, hij bijt!”) en een hoop misbaar. Wat leert de papegaai daarvan? Dat hij die hand héél snel en héél stevig vast moet pakken, anders is-ie weg! En dat het leuk is om een mens te laten schrikken, want die gaat er zo leuk veel geluid bij maken! Hij leert er dus precies datgene van, wat je hem juist niet wilt aanleren.

 

Een snavel is geen wapen
Hoe ga je hier dan wel mee om? Houd in gedachten dat een snavel géén wapen is. Houd in gedachten dat een papegaai een nieuwsgierig, slim en onderzoekend dier is en kom daaraan tegemoet. Houd in gedachten dat negatieve aandacht (boosheid, een standje, mopperen) ook aandacht is voor een papegaai waar hij zijn best voor zal doen om dat te krijgen.

Als een papegaai zijn snavel uitstrekt naar je hand, is het bijna nooit om te bijten. Behalve bij de vogels die al járen succes hebben gehad met dit ongewenste gedrag, maar dat zijn er maar heel weinig. Geef hem de kans om je hand te voelen. Bal desnoods je vuist, zodat je vel heel strak komt te staan en hij geen mogelijkheid heeft om een velletje te pakken. Als je het toch nog een beetje eng vindt, doe dan een handdoekje of zo om je hand heen. Niet voor hem, maar voor jouzelf. Geen handschoen hoor, dat is niet nodig. Er zijn al veel te veel papegaaien doodsbang voor een handschoen, omdat ze soms met grof geweld zijn vastgepakt. Want geef hem gelegenheid om je te voelen. En als hij dan zachtjes voelt of zelfs al opstapt, prijs hem dan de hemel in! “Goedssssoooooo, knappe jongen/meid, super ben je!” en dat soort teksten. Op die manier leert hij hoe leuk het is om zo voorzichtig te zijn en dat dat alleen maar positieve gevolgen heeft.

 

Pechvogel
Een jonge papegaai die niet door zijn ouders is opgevoed maar door een mens is opgepapt, is een pechvogel. Want die heeft niet van zijn ouders kunnen leren hoe hij zijn snavel moet gebruiken. De ouders leren een kuiken wat een snavel is en hoe je er voorzichtig mee moet zijn en wat je er allemaal mee kunt doen. Een babygaai die te vroeg bij de oudervogels is weggehaald, heeft dat niet kunnen leren. Als jij gekozen hebt voor een babyvogel en dan zijn eerste baas bent, heb jij de verantwoordelijkheid om die kennis bij te brengen. Dat is een grote verantwoordelijkheid die je véél beter aan de oudervogels kunt overlaten. Een extra reden om geen vogel te nemen die niet de kans heeft gekregen om zich te leren gedragen als een papegaai ….

 

Hoe leer je boevenstreken af?
Iedereen die een papegaai heeft (of meerdere …), weet dat ze af en toe een schurkenstreek uit proberen te halen. Zo lief en tam als-ie is, als hij (of jij!) een slechte bui heeft of juist overdreven vrolijk is, honger heeft of gewoon even geen zin, dan probeert je lieve Lorre je toch wel eens te bijten. Of van je hand af te jumpen, of naar je schouder te klimmen, of … of …. Want schurken zijn het zo af en toe, stuk voor stuk.

Een “little earthquake” (aardbevinkje) is een probaat middel hiertegen. Je kent je eigen gaai waarschijnlijk goed genoeg om aan zijn lichaamstaal te kunnen zien dat hij iets stouts van plan is. Laat dan de hand waar hij op zit maar eens even heel snel een klein stukje zakken. Zonder dat-ie eraf kukelt natuurlijk! Wów, dát is schrikken voor Lorre! Zo erg schrikken, dat hij van de weeromstuit vergeet wat hij ook alweer voor snode plannen had en zich er even op moet concentreren om zijn evenwicht te herwinnen na die “aardbeving”. Je bent je gaai weer te slim en te snel afgeweest. En zo hoort het ook!

 

Voorkomen is beter dan genezen
Gebruik een opstapstok voor het opstappen. Probeert hij naar je hand te lopen, houd de stok dan schuin omhoog (meestal gaan ze naar het hoogste punt) of pak de stok snel over in je andere hand, omgedraaid, zodat de papegaai weer aan de andere kant zit.

 

Of trek een dik vest of trui aan, verstop daar een pannelap of een hand- of theedoek onder, en laat hem op je arm stappen. Als hij bijt voel je niks, dus reageer je niet. Sommige papegaaien gaan dan nog harder bijten en snappen er geen snars van dat je niet reageert. Maar dat duurt maar even, want ze zijn slim. Vervolgens snappen ze dat bijten geen enkel effect heeft en geven het op.

 

Als je gaat wandelen neem je een birdmobiel waar hij op kan zitten in plaats van op je hand.