Erkende Papegaaienopvang
Het niet op de schouder laten zitten van een papegaai heeft niets te maken met “dominantie”, zoals vaak wordt beweerd. Door de hoge positie zou de papegaai zich superieur en dominant gaan voelen. Niets is echter minder waar! Het is juist omgekeerd.
In de natuur zitten de onzekere papegaaien bovenin de boom. De rest van de groep maakt gebruik van deze onzekerheid. Zij kunnen rustig eten want zodra er maar iéts in de buurt komt, schrikt de onzekere papegaai en waarschuwt daarmee de anderen. De onzekere papegaai beschermt zijn groep op die manier tegen aanvallers. Zou er een stoere durfal bovenin die boom op de uitkijk zitten, die bijna nergens bang voor is, dan zou deze bij dreigend gevaar veel te laat waarschuwen. Daarmee komt de hele vlucht vogels in groot gevaar. Het is dus tot behoud van de vlucht vogels, om te overleven, dat een onzekerder, voorzichtiger papegaai op wacht zit.
Door de papegaai op de schouders te zetten geven we hem eigenlijk het verkeerde signaal. We zetten hem in een positie waarop hij moet waarschuwen voor gevaar. Ten eerste zal de papegaai daar onzeker van worden. Hij kan ons immers helemaal niet beschermen. Wij moeten hém beschermen en niet andersom. Ten tweede, als de papegaai ons waarschuwt en in onze oren krijst of zelfs hangt, vinden wij dat helemaal niet leuk. Sommige mensen gaan zelfs zo ver dat ze de papegaai ervoor straffen. Feitelijk gebeurt er dus dit: wij vragen de papegaai ons te waarschuwen bij gevaar en als hij dan vervolgens netjes doet wat hem gevraagd wordt, geven we hem op z’n kop. Wat voor signaal geven we daarmee af? Verwarrender kan het niet voor onze papegaai-op-de-schouder. Reden dus om de papegaai laag te houden, liefst niet hoger dan borsthoogte. Daarmee geven we hem het gevoel de wereld te beheersen en hem te behoeden voor gevaar. De vogel zal minder onzeker zijn en zich een stuk prettiger voelen. Onzekerheid kan zelfs leiden tot ernstig probleemgedrag als plukken en bijten.
Naast dit hele belangrijke verhaal is er natuurlijk ook gewoon een heel praktische reden om de papegaai niet op de schouder te laten zittten. Stel, hij verliest zijn evenwicht en dreigt van je schouder te vallen? Dan pakt hij het eerste wat hij pakken kan om zich vast te houden. Als dat je oor, je wang of – erger nog – je oog is, kun je hem dat niet kwalijk nemen. Jezelf echter wel! Aan kinderen is het altijd makkelijk uit te leggen. Je vraagt ze gewoon waarom een piraat met een gaai op zijn schouder altijd een ooglapje aan heeft …..
Nee, want het is een papegaai vooral te doen om aandacht. Als dat positieve aandacht is? Prima, dat heeft-ie het liefst natuurlijk. Als het negatieve aandacht is? Ook goed, want dat is beter dan geen aandacht. Dus wanneer je begint te mopperen als je gaai krijst, als je terugkomt om hem op zijn kop te geven als hij gaat klieren wanneer je de kamer uitloopt, als je vloekt wanneer hij je bijt, heeft-ie zijn zin. Immers, hij heeft je aandacht getrokken en … gekregen. Ook het tegenwoordig door sommige mensen veel gebruikte middel om de papegaai weg te zetten, soms zelfs in de wc of een andere donkere ruimte, of een deken over de kooi te hangen, werkt natuurlijk niet. Immers, ook dan krijgt hij aandacht van je! ’t Is hooguit voor jezelf even lekker rustig. Mág hoor, want soms heb je vooral zelf even een afkoelperiode nodig, da’s heel legitiem. Maar realiseer je dan wel heel goed dat je hiermee niet de gaai aan het opvoeden bent, dat heeft met opvoeding niet zoveel te maken.
Ja, want net als kleine kinderen kunnen ze heus wel leren dat iets niet mag. Ze zijn er slim genoeg voor. En weten ook wel het verschil tussen prijzen en mopperen. En ze moeten toch ook goed weten wie “de baas” is?!
Standaard oplossing Hierboven de standaard antwoorden op die prangende vraag of het zinvol is om een papegaai te straffen. In geen van beide geloof ik! Mijn ervaring is, elke keer weer, dat het “juiste” antwoord volledig afhankelijk is van jóuw vogel en van jóu. Er is geen standaard papegaai, er is geen standaard papegaaieneigenaar en dus … is er geen standaardantwoord!
Als mijn felle dwergara’tje Okkie mij dolenthousiast te hard “kust” – wat me bijna een lippiercing oplevert -, dan snapt ze donders goed als ik boos op haar word. Ik zet haar overigens niet weg, hoor, en al zéker niet op de wc. Ik heb nog nooit een vogel in het donker gezet en wil dat vooral ook volhouden. Maar ik mopper wel op haar en laat haar duidelijk merken niet vrolijk te worden van haar gehak. En réken maar dat ze me snapt en het volgende kusje zoetjeszacht geeft! Bij haar helpt het dus om te mopperen over iets “stouts”.
Bij Sientje bijvoorbeeld moet ik dat écht niet doen. Het oude grijze wijffie zou zich naar schrikken en niet weten wat haar overkomt. Dus daar doe ik het nooit bij. Als zij iets “stouts” doet, negeer ik dat gedrag en dan draait ze heel snel bij. Zij is hét voorbeeld waarbij het heel goed werkt om gewenst gedrag te belonen en ongewenst gedrag te negeren. Maar dat is geen standaardreactie van mij. Nee, dat is mijn reaktie op die ene heel speciale en individuele Sientje.
Dus ik geloof niet in het enige echte ware juiste correcte kloppende antwoord. Er zijn vele wegen die naar Rome en een brave gaai leiden. Ik geloof veel meer in preventie, in het voorkómen van ongewenst gedrag. Bij een amazone bijvoorbeeld kun je heel erg goed aan de lichaamstaal zien of-ie opgefokt is en je wel eens lekker wil bijten. Nou, gebruik dan de opstapstok en geef hem de kans niet! Als een kaketoe gaat krijsen zie je dat vantevoren, als je de vogel een beetje kent. Geef hem dan, voordat hij ook maar een klein geluidje heeft gegeven, iets te spelen of te snoepen. Wedden dat-ie dan vergeet dat-ie eigenlijk wilde gaan krijsen!? Ben je er net te laat bij en heeft Lorre zijn snaveltje al opengetrokken? Reageer daar dan niet op, maar klap zomaar eens in je handen, laat een pannendeksel vallen of doe iets anders waardoor hij van schrik zijn krijs inslikt. En geef hem dan, tijdens die stilte, alsnog ter afleiding dat speeltje of dat snoepje.
Leer je vogel kennen, haar lichaamstaal, haar reacties, haar gedragspatroon, en ga dáár op een bij haar en bij jou passende manier mee om. Dat maakt het straffen van een papegaai pas echt zinloos en onnodig! En dat is wat we met zijn allen willen, toch?
Met name in de natuur speelt ultraviolet licht een belangrijke rol. Zo kunnen insecten die van nectar leven de juiste bloemen herkennen dankzij UV-licht. Sommige vogels, die van camouflagekleuren afhankelijk zijn om te overleven, kunnen potentiële partners herkennen aan UV-patronen in het verenkleed. En van de torenvalk is bekend dat hij muizen weet te traceren dankzij het UV-actieve urinespoor dat een vluchtende muis achterlaat. Er speelt zich dus heel wat af buiten ons gezichtsveld.
En wat ziet een vogel/papegaai dan?
[foto]
viooltjes gewoon en met UV
Roofvogel gewoon en met UV
Het uitzicht van een papegaai
